* Vài cảm nhận về ca từ của Phạm Duy - Nhạc Phẩm Quê Nghèo

Đoạn Ba

Làng tôi luôn luôn vương vài đám khói

Những mái tranh buồn nhớ người

Xơ xác điêu tàn vì ai

Nửa đêm thanh vắng không một bóng trai

Có tiếng o nghèo thở dài

Vỗ về trẻ thơ bùi ngùi.

Lại trở lai với âm thanh cũ. Bây giờ là nỗi buồn nhè nhẹ. Nhưng mái tranh buồn nhớ nguời và xơ xác điêu tàn vì ai ? Nhạc sỹ lại đưa môt từ rất chân quê vào đây là từ o nghèo - tiếng o nghèo vỗ về con trẻ.

Đoạn Hai là tả buổi chiều. Đến Đoạn Ba là vào đêm. Đêm không nghe tiếng tre xào xạc, không nghe chó sủa trăng, không có bóng thôn nữ tát nuớc mà... không một bóng trai (những nguời trai đã ra đi vì chinh chiến !), để rồi giữa đêm khuya khoắt chỉ là tiếng o nghèo vỗ về trẻ thơ !

Đoạn Bốn

Từ khi đau thương lan tràn sông núi

Quê cũ đã nghèo lắm rồi

Thêm đói thêm sầu mà thôi

Nằm mơ, mơ thấy trăm họ tốt tươi

Mơ thấy bên lề cuộc đời

Áo dài đùa trong nắng (tiếng) cười...

Đến đây nhạc sỹ mới đưa nguời nghe vào thăm quê hơn nữa. Kể lể khúc nhôi. Từ khi chinh chiến, quê nghèo chỉ thêm đói thêm sầu ! Nhưng... với khát vọng sống của con nguời chân quê, nhưng uớc mơ đơn giản, nguời quê trong lúc đói khổ chỉ biết mơ ! Mơ gì ? Nhạc sỹ vẽ lên những hình ảnh thưc tế - trăm họ tốt tươi - rồi bỗng vút thành mơ mộng, quá đỗi mơ mộng - mơ thấy áo dài đùa trong tiếng cười !

Ở vùng quê chỉ mặc áo dài khi sung túc, hội hè. Áo dài đùa trong tiếng cuời phải chăng lại là môt hình ảnh mơ trai tráng đuợc gần gái quê ? Tôi rất thích câu cuối xuống dịu dàng “áo dài đùa trong tiếng cười “ vâng, nếu cho tôi ao uớc điều gì cho quê nghèo thì cũng chỉ xin áo dài đùa trong tiếng cười ! Áo dài không chỉ đùa trong nắng vàng mà phải đùa trong tiếng cười. Môt câu có đây đủ cả hình ảnh và âm thanh để diễn tả niềm mơ bình dị.

Tôi chỉ không hiểu lắm ở danh từ tốt tươi ? Trăm họ tốt tươi ? Tốt tươi là ám chỉ cây trái, vuờn tược. Trăm họ tốt tươi là gì ? vào Điệp khúc 2

Bao giờ em trở lại vườn dâu, hỡi em

Để cho anh bắc gỗ, xây nhịp cầu (anh) bước sang

Bao giờ cho nối lại tình thương, hỡi ai

Để em ra bến vắng, đón người người (chàng chàng) chiến binh.

Nhạc sỹ lai để cho nhạc reo với tình tự trai gái. Chỉ đơn giản thôi. Bao giờ em trở lại cho anh bắc gỗ xây nhịp cầu ? Rồi bao giờ chiến binh lại trở về cho em ra đón ?

Chỉ là môt bản nhạc nói về quê nghèo. Nhưng nhạc dịu dàng, ca từ đẫm lệ (còm tả tơi, rách vai, o nghèo, hiu hắt, thoi thóp) đến thơ mộng (không buồn vì gió đông, áo dài đùa trong tiếng cười, xây nhịp cầu bước sang...) đã làm cho nguời nghe phải bồi hồi, rung cảm đến tận tâm can.

Qua bản Quê Nghèo, chúng ta lại thấy môt lần nữa, ngôn ngữ tiếng nuớc ta (tiếng mẹ sinh từ lúc nằm nôi, thoắt ngàn năm thành tiếng lòng tôi !) quả là phong phú. Vẫn đủ để diễn cảm. Không cần đến những gì cao siêu bí hiểm. Không cần đến những cỏ bồng, phiêu lãng, non cao, thác đổ... Chỉ là o nghèo bùi ngùi, chỉ là áo dài đùa trong tiếng cười mà đã vẽ lên đây đủ một quê nghèo. Qua Quê Nghèo, một tác phẩm viết từ thời tiền chiến, tôi chỉ múôn đuợc xin phép nói với các nhạc sỹ thời nay : ngôn ngữ Viêt không thiếu. Xin các vị hãy xem nhiều hơn, đọc nhiều hơn, đi nhiều hơn, sống thực hơn để cống hiến cho đời, những bản nhạc sống mãi hay ít ra cũng sống đuợc muời năm !

Xin đừng tra tấn chúng tôi bằng những ca từ không thật như Chảy đi sông ơi ? (Sông thì phải chảy ? không chảy thì làm sao là sông ?) Rồi sau đó lại rống lên ‘‘Ơi con sông ngàn năm vẫn chảy ?!!!” hay thô thiển vụng về như: Đuờng phố ơi hãy im lặng cho hai nguời hôn nhau ?!!!!!

Audio : * Quê Nghèo Duy Khánh

* Quê Nghèo Elvis Phương

* Quê Nghèo Hương Lan

* Quê Nghèo Quang Linh

* Quê Nghèo Thái Thanh

Trở lại Trang Chính