Hướng động và ứng động là hai khái niệm trong sinh học, đặc biệt là trong nghiên cứu về hành vi của sinh vật. Mặc dù chúng có liên quan đến phản ứng của sinh vật đối với môi trường xung quanh, nhưng chúng có sự khác biệt rõ rệt về bản chất và cơ chế.
Hướng động (Tropism):
Định nghĩa: Hướng động là sự chuyển động hoặc thay đổi vị trí của một sinh vật hay bộ phận cơ thể sinh vật theo một hướng nhất định để đáp ứng với một kích thích bên ngoài (như ánh sáng, trọng lực, nước, hóa chất,…).Đặc điểm:Hướng động thường xảy ra ở thực vật (ví dụ như rễ cây mọc về phía nguồn nước, lá cây quay về phía ánh sáng) và một số động vật.Nó là một phản ứng không cần sự điều khiển ý thức của sinh vật.Hướng động có thể là dương hướng (di chuyển về phía kích thích) hoặc âm hướng (di chuyển ngược lại với kích thích).Ví dụ:Ánh sáng: cây hướng về phía ánh sáng (quang hướng).Trọng lực: rễ cây phát triển theo hướng xuống đất (gravitropism).Ứng động (Nastic movement):
Định nghĩa: Ứng động là một loại phản ứng của sinh vật đối với kích thích từ môi trường, trong đó chuyển động của sinh vật hoặc bộ phận cơ thể không có hướng cố định, mà có tính chất đáp ứng nhanh chóng và tạm thời.Đặc điểm:Ứng động thường gặp ở thực vật (ví dụ như hoa nở hoặc đóng lại theo chu kỳ ánh sáng, lá cây đóng lại khi bị chạm vào).Đây là những phản ứng nhanh chóng và không phụ thuộc vào hướng của kích thích, mà chỉ là phản ứng trước một yếu tố tác động.Ứng động có thể là dương ứng động (phản ứng theo chiều hướng của kích thích) hoặc âm ứng động (phản ứng ngược lại với kích thích).Ví dụ:Hoa nở và đóng lại: hoa của một số loài thực vật như hoa nhài sẽ mở vào ban ngày và đóng vào ban đêm.Phản ứng của lá cây khi bị chạm vào: cây mimosa (Mimosa pudica) sẽ tự cuộn lại lá khi bị tác động mạnh.Tóm lại:
Hướng động là sự di chuyển hoặc thay đổi vị trí của sinh vật theo hướng của một kích thích (chẳng hạn như ánh sáng, nước), và nó có sự định hướng rõ ràng.Ứng động là sự phản ứng tạm thời và nhanh chóng của sinh vật đối với kích thích mà không cần thay đổi hướng.
